Cây đơn châu chấu (Aralia armata (Wall.) Seem), một loại thảo dược tiềm năng trong điều trị và phục hồi biến chứng cho bệnh đột quỵ

Giới thiệu

Tại Việt Nam, tỷ lệ bệnh đột quỵ có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây và đột quỵ do thiếu máu cục bộ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và gây tàn tật. Sử dụng liệu pháp thảo dược trong điều trị và phục hồi biến chứng bệnh đột quỵ đang được nhiều người quan tâm vì nó có tác dụng chữa bệnh hơn hẳn thuốc Tây y.

Aralia armata đã được sử dụng làm phương thuốc dân gian truyền thống với nhiều lợi ích. Hơn nữa, búp non còn được tiêu thụ như một loại rau đặc sản. Vỏ rễ có tác dụng thanh nhiệt độc, tán gió, kháng sinh mạnh. Lõi thân có tác dụng bổ. Trong Y học cổ truyền Việt Nam, loại thảo dược này được dùng để điều trị các bệnh viêm khớp, ho mãn tính, viêm họng, viêm amiđan và phù thũng. Các nghiên cứu về thành phần hóa học trước đây cho thấy vỏ rễ cây Aralia armata có triterpenoid glucuronide saponin [1], aramatosides A và B [2]. Thật thú vị cho bệnh nhân đột quỵ. Theo ghi nhận qua phỏng vấn về thực trạng sử dụng thảo dược trong điều trị bệnh ở vùng dân tộc thiểu số có mật độ dân số cao, việc kết hợp Aralia armata (Wall.) Seem với một số loại thảo mộc khác được cho là có hiệu quả cao.

Ý kiến và thảo luận khoa học

Theo lý luận của y học cổ truyền, phương pháp kê thuốc bằng thảo dược để điều trị đột quỵ dựa trên thuyết ngoại sinh đảm bảo tác dụng xua phong hàn, làm giãn mạch máu, ức chế huyết khối, làm tan cục máu đông. Các đơn thuốc được tiết lộ bao gồm Saposhnikovia divaricata (Turcz. ex Ledeb.) Schischk, Zingiber officinale Roscoe, Aralia armata (Wall.) Seem, Pheretima praepinguis, Dioscorea tokoro Mahino, Blumea balsamifera (L.) DC., Prunus amygdalus Batsch, Camphorina cinnamomum (L.) Farw, Glycyrrhiza glabra L, Millettia reticulata L, trong đó Aralia armata (Wall.) Seem là loại thảo dược chính với tỷ lệ trên 20% trọng lượng. Phần được sử dụng là lõi thân cây. Dựa trên kiến thức và kinh nghiệm của chúng tôi, Aralia armata (Wall.) Seem được sử dụng trong bài thuốc này với chức năng vừa điều hòa khí, tăng dương vừa xua phong hàn. Hơn nữa, khi so sánh dữ liệu với tài liệu về các thành phần thảo dược được sử dụng trong điều trị đột quỵ được báo cáo trị liệu, các loại thảo mộc chính tương tự như thành phần của đơn thuốc Xiaoxuming [3]. Điều thú vị là sau khi uống dung dịch chiết xuất thảo mộc khoảng 30 ngày, sức khỏe của bệnh nhân đột quỵ nhanh chóng hồi phục và họ đã có thể đi lại được.

Kết luận

Aralia armata (Wall.) Seem như đã thu hút được sự chú ý đáng kể vì nó được cho là có lợi ích vượt trội trong điều trị đột quỵ do thiếu máu cục bộ và phục hồi biến chứng. Ngoài ra, khi nó được sử dụng cùng với các loại thảo mộc, bệnh nhân đột quỵ đã nhận thấy tác dụng hiệp đồng mạnh mẽ. Chúng tôi hy vọng rằng các cơ chế dược lý toàn diện hơn liên quan đến tác dụng điều trị đột quỵ của Aralia armata (Wall.) Seem cần được làm sáng tỏ. Các tác giả kêu gọi nghiên cứu sâu hơn để xác định cơ chế dứt khoát và các thử nghiệm lâm sàng nên được tiến hành nhiều hơn để có bằng chứng chắc chắn.

Tài liệu tham khảo

Hu M, Ogawa K, Sashida Y, Xiao PG. Triterpenoid glucuronide saponins from root bark of aralia armata. Phytochemistry.1995; 39(1):179-184. https://doi.org/10.1016/0031-9422(94)00902-6.
Pham HY, Nguyen THC, Giang TKL, Nguyen TC, Nguyen XN, Nguyen TVT, Bui HT, Seo Y, Kung WN, Park SJ, Kim SH, Chau VM, Phan VK. Oleanane-type triterpene saponins from Aralia armata leaves and their cytotoxic activity. Natural product research. 2022; 36(1):142-149. https://doi.org/10.1080/14786419.2020.1768090.
Zhang Q, Wang Y, Chen A, Huang X, Dong Q, Li Z, Gao X, Wu T, Li W, Cong P, Wan H, Dai D, He M, Liang H, Wang S, Xiong L. Xiaoxuming decoction: A traditional herbal recipe for stroke with emerging therapy mechanisms. Frontiers in Pharmacology. 2021; 12:802381. https://doi.org/10.3389/fphar.2021.802381.