Tiềm năng hỗ trợ điều trị đột quỵ do thiếu máu cục bộ của hai thảo dược Đan sâm và Xuyên khung

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ là nguyên nhân hàng đầu trên toàn thế giới gây ra tình trạng khuyết tật và tử vong ở người lớn có các dòng thiếu máu cục bộ phức tạp, chủ yếu bao gồm giải phóng các axit amin kích thích, tạo ra gốc tự do, viêm và chương trình chết của tế bào (Qin và cộng sự, 2022). Các phương pháp điều trị đột quỵ do thiếu máu cục bộ bao gồm thuốc chống đông máu, thuốc tan huyết khối, thuốc bảo vệ não, v.v. Thật không may, những phương pháp điều trị bằng thuốc này không thể làm giảm một cách hiệu quả tỷ lệ tử vong và tàn tật cao do đột quỵ do thiếu máu cục bộ (Grotta, 2021). Ngoài ra, các loại thuốc chống đột quỵ do thiếu máu cục bộ với nhiều mục tiêu đã được chứng minh là có hiệu quả lâm sàng hạn chế (Paul và Candelario-Jalil, 2021), do đó các loại thuốc chống đột quỵ do thiếu máu cục bộ với nhiều mục tiêu, độc tính thấp và hiệu quả cao đang khẩn trương được phát triển.          Thuốc thảo dược sở hữu các đặc tính của các hợp chất phức tạp và mục tiêu đa dạng, một số thảo dược (Đan sâm, xuyên khung, cát căn v.v.) đã đạt được hiệu quả lâm sàng tuyệt vời và tác dụng phụ thấp đối với đột quỵ (Cui và cộng sự, 2016).

Đan sâm và Xuyên khung có các phương pháp thực hành lâm sàng lâu dài để điều trị đột quỵ do thiếu máu cục bộ, lần đầu tiên được ghi lại trong Kinh điển về dược liệu của Shengnong vào năm 200 sau Công nguyên (Wang và cộng sự, 2021). Đan sâm, thân rễ và rễ của Salvia miltiorrhiza Bunge, có tác dụng lưu thông máu, gây kinh nguyệt, giảm đau nhức và thanh nhiệt (He và cộng sự, 2022). Xuyên khung, thân rễ của Ligusticum chuanxiong Hort., có tác dụng thúc đẩy tuần hoàn máu và khí, khu phong và giảm đau (Huang và cộng sự, 2023). Đan sâm và xuyên khung là một cặp thảo mộc nổi tiếng đã được kết hợp sử dụng trong nhiều đơn thuốc cổ truyền chống đột quỵ do thiếu máu cục bộ (Huang và cộng sự, 2019). Các nghiên cứu dược lý hiện đại đã chỉ ra rằng Đan sâm và xuyên khung có tác dụng chống đột quỵ do thiếu máu cục bộ rõ ràng; Đan sâm và xuyên khung với tỷ lệ 2:1 là tỷ lệ tương thích phổ biến của các đơn thuốc cổ truyền có chứa cặp thảo dược này (Zhang và cộng sự, 2022). Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có báo cáo nào về tác dụng hiệp đồng của Danshen-Chuanxiong đối với đột quỵ do thiếu máu cục bộ.

Hình ảnh Đan sâm	Hình ảnh Xuyên khung

Để minh họa và hiểu bản chất của Đan sâm và xuyên khung, điều quan trọng là phải nghiên cứu khả năng tương thích giữa thảo dược và thảo mộc từ các tương tác hóa học và dược lực học. Tương tác thảo dược-thảo mộc trước tiên xảy ra ở mức độ biến đổi hóa học trước và sau khi sắc thuốc, sau đó dược lực học có thể bị ảnh hưởng (Qu và cộng sự, 2020). Các nghiên cứu trước đây đã chứng minh rằng sự kết hợp giữa Đan sâm và xuyên khung có thể thúc đẩy nồng độ trong huyết tương của axit salvianolic B và axit rosmarinic (Zhang và cộng sự, 2019a), một số hợp chất hoạt động của Đan sâm và xuyên khung có tác dụng bảo vệ thần kinh hiệp đồng (Zhou và cộng sự, 2019) , hoạt động chống viêm (Ye và cộng sự, 2021) và chống huyết khối (Wang và cộng sự, 2021), cho thấy vai trò tương thích phức tạp trong cặp thảo dược này. Ngày nay, các hợp chất hoạt động và tác dụng chống đột quỵ do thiếu máu cục bộ của Đan sâm hoặc Chuanxiong đã được nghiên cứu rộng rãi (Liu và cộng sự, 2023; Huang và cộng sự, 2023). Tuy nhiên, việc đồng nghiên cứu về tương tác hóa học và dược lực học giữa Đan sâm và Chuanxiong trong đột quỵ do thiếu máu cục bộ chưa được hỗ trợ bằng thực nghiệm.

     Kết quả Western blot cho thấy Đan sâm phát huy tác dụng điều trị chủ yếu thông qua việc giảm biểu hiện protein của TNF-α, IL-1β và Cleaved-CASP3, nâng cao mức p-AKT và BCL2.

Tài liệu tham khảo

Pang, H. Q., Guo, J. X., Yang, Y., Xu, L., Wang, J., Yang, F., … & Liu, L. (2024). Elucidating the chemical interaction effects of herb pair Danshen-Chuanxiong and its anti-ischemic stroke activities evaluation. Journal of Ethnopharmacology, 318, 117058.