Cẩu Tích

Tên khoa học: Cibotium barometz (L.) J. Sm

Thuộc họ Lông cu ly: Dicksoniaceae

Còn gọi là Rễ Lông cu ly, Kim mao cẩu tích, Cẩu tồn mao, Cây lông khỉ.

Cẩu tích hay Kim mao cẩu tích là thân rễ phơi hay sấy khô, có khi thái mỏng, phơi hay sấy khô của cây Lông cu ly. Cẩu là con chó, tích là lưng, xương sống. Vì vị thuốc chưa thái giống lưng con chó, do đó có tên này.

Bộ phận dùng: Thân củ của cây Lông cu ly. Củ to trên 5 cm, chắc, lông vàng dày, cắt ngang thịt có vân, mầu nâu sẫm là tốt.

Thành phần hóa học: Trong thân củ chứa pterosin R, pterosin Z, ptaquilosid; Axit hữu cơ với axit palmitic và axit linoleic là các axit chính. Ngoài ra còn nhiều thành phần hóa học khác.

Tính vị-quy kinh: Vị hơi đắng, ngọt, tính ấm. Theo tài liệu cổ: Cẩu tích có vị đắng, ngọt, tính ôn, có 2 kim Can và Thận.

Tác dụng và liều dùng: Bổ Can, Thận. Thân rễ Cẩu tích có tác dụng làm mạnh gân, cơ, xương và giảm các bệnh thấp khớp. Nó được sử dụng rộng rãi để chữa thấp khớp, nhức mỏi tay chân, đau thắt lưng, đau thần kinh tọa, chống loãng xương.

Được dùng trong phạm vi nhân dân làm thuốc bổ gan, thận chữa đau lưng, đau khớp xương, đầu gối, chữa phong thấp. Ngày dùng 10 – 18g dưới dạng thuốc sắc.

Có tác dụng bổ thận, mạnh lưng gối, trừ phong thấp, chữa phong hàn, thấp tỳ, lưng đau chân mỏi, thất niếu (không đi đái được), lâm lô (đái nhỏ giọt).

Những người thận hư hữu nhiệt, tiểu tiện bất lợi hoặc đỏ vàng không dùng được.

Đơn thuốc có Cẩu tích chữa ngang lưng đau nhức: Kinh nghiệm nhân dân: Cẩu tích 15g, Ngưu tất 10g, Đỗ trọng 10g, Ý dĩ nhân nhân 12g, Mộc qua 6g, nước 600ml. Sắc còn 200ml. Chia 3 lần uống trong ngày. Có thể thêm 20ml rượu trong khi uống thuốc, nếu uống được rượu.

Cách bào chế:Tìm cách làm thật sạch hết lông (đốt hoặc rang cát thật nóng, cho Cẩu tích vào cho sém hết lông). Rửa sạch, ngâm nước một đêm, đem đồ kỹ cho mềm, thái hay bào mỏng, phơi khô, tẩm rượu để một đêm rồi sao vàng.

Bảo quản: Dễ mốc, cần để nơi khô ráo, thỉnh thoảng mang ra phơi sấy lại.